GGZ Groep logo

Neuroticisme is een karaktertrek en wijst op emotionele instabiliteit. Het is één van de vijf basisdimensies die een persoonlijkheid opmaken. Deze basisdimensies heten samen ook wel de ‘Big Five’. Ieder mens heeft deze basisdimensies in meer of mindere mate. Zo komt neuroticisme dus bij iedereen voor, alleen bij sommigen meer dan bij anderen.

De overige vier basisdimensies zijn: extraversie (de mate waarin iemand behoefte heeft aan het samenzijn met anderen), inschikkelijkheid (de mate waarin iemand meegaand is), zorgvuldigheid (de mate waarin iemand georganiseerd te werk gaat) en openheid voor ervaringen/ideeën (de mate waarin nieuwe ervaringen worden opgezocht).

Wat is neuroticisme?

Wanneer iemand hoog scoort op de n-schaal (neuroticisme), dan is de kans groter dat deze persoon vatbaar is voor onder andere angststoornissen, boosheid, schuldgevoelens, depressie of bipolaire stoornis. Dit speelt op zijn beurt weer een rol in de relaties en de carrière van die persoon. Hij of zij kan eerder opgebrand raken of stemmingswisselingen vertonen.

Sterk neurotische mensen hebben de neiging om zich ontevreden te voelen, labiel te zijn, emotionele schommelingen te ervaren, of angstig, gestrest en teruggetrokken te zijn. Aan het andere eind van het spectrum staan mensen die zwak neurotisch zijn. Deze mensen zijn meer tevreden, ontspannen, zelfverzekerd en stabiel. Iemand met een gemiddelde score zal zich in sommige situaties instabiel kunnen gedragen, maar in andere situaties juist weer stabiel.

Wat zijn de symptomen van neuroticisme?

De mate van neuroticisme wordt in Nederland gemeten aan de hand van de Amsterdamse Biografische Vragenlijst. Dit zijn 107 zelfbeschrijvende testvragen, waarop u ‘ja’, ‘nee’ of ‘?’ kunt antwoorden.

Hier volgen enkele symptomen van neuroticisme. Maar als u wilt weten wat uw score is op de n-schaal, dan is het aan te raden om met uw huisarts te praten en een test af te nemen.

1. Emotioneel instabiel en gevoelig

Mensen die sterk neurotisch zijn, hebben de neiging om in stressvolle situaties geprikkeld, angstig of anderszins ‘negatief’ te reageren. Sterk neurotische mensen hebben daardoor last van intense stemmingswisselingen. Ze zijn gevoeliger dan emotioneel stabiele mensen. Daardoor kunnen ze frequent ruzie hebben met familie of vrienden. Met name neurotische jongeren kunnen vaak ruzie maken, omdat ze opmerkingen negatief interpreteren of zich niet geliefd voelen.

2. Makkelijk gestrest

Mensen die sterk neurotisch zijn, schieten eerder in de stress dan minder neurotische mensen. Iets wat voor minder neurotische mensen geen probleem is, kan voor sterk neurotische mensen een uitdaging zijn. Daardoor zijn prikkels voor hen eerder psychologisch schadelijk dan voor minder neurotische mensen.

3. Veel zorgen, angststoornis en/of depressie

Aangezien neurotische mensen makkelijk in de stress raken, maken ze zich ook vaker zorgen. Dit kan dan ook verband hebben met een neurose, zoals een angststoornis (bijvoorbeeld verlatingsangst, bindingsangst, paniek, etc.) of depressie. Sterk neurotische mensen lopen namelijk eerder het risico op psychische stoornissen en neuroses.

4. Bang om fouten te maken

Neurotische mensen controleren vaak meerdere malen of ze het gas hebben uitgedraaid, de deur op slot hebben gedaan of dat hun portemonnee nog in hun tas zit. Neuroticisme kan bovendien samenhangen met perfectionisme, zodat neurotici het vaak goed doen op werk of op school - mits ze niet beperkt worden door faalangst of een burn-out.

Oorzaken sterk neuroticisme

Neuroticisme is deels biologisch bepaald, mensen erven het van hun ouders. Dit wil niet zeggen dat u dit niet kunt veranderen. Het is belangrijk om te begrijpen dat neuroticisme niet per se hoeft te leiden tot neurotisch gedrag (veel zorgen maken) of neuroses (dwangstoornis, fobie, hysterie of psychosomatische klachten).

De omgeving speelt ook een grote rol en dit kan de mate van neuroticisme vergroten of verkleinen. Zo vertonen neurotici met een stabiele partner minder neurotisch gedrag dan mensen met een instabiele partner of relatie.

Voordelen van neuroticisme

Daarnaast moet u weten dat neuroticisme niet enkel nadelen heeft. Hier volgen enkele voordelen van mensen met sterk neuroticisme.

1. Rijke innerlijke wereld

Neurotische mensen zijn vaak introspectief en kunnen gedachten en gevoelens over het algemeen goed analyseren. Ze hebben een rijke innerlijke wereld. Sommige neurotische mensen zoeken creatieve manieren om deze rijke werelden te uiten. Er zijn veel succesvolle kunstenaars die sterk neurotisch zijn, zoals de beroemde Amerikaanse filmmaker Woody Allen.

2. Betere overlevingskansen

Neurotisch gedrag kan bovendien essentieel zijn voor het overleven. Neuroten vermijden over het algemeen gevaarlijke situaties en zullen minder risicovol gedrag vertonen dan minder neurotische mensen.

3. Minder asociaal gedrag

Een sterk neurotisch persoon maakt zich vaak zorgen over hoe hij of zij overkomt bij anderen. Hierdoor zal de persoon niet snel asociaal gedrag vertonen. Uit onderzoek blijkt dat adolescenten met een extreem lage score op de n-schaal een hoger risico hebben om crimineel gedrag te vertonen op volwassen leeftijd. Ze maken zich minder druk om het schenden van sociale conventies. Aan de andere kant wijzen andere onderzoeken op een verband tussen neuroticisme en drugsgebruik, zoals alcohol of marihuana.

4. Succesvolle studie of carrière

Aangezien neurotici bang zijn om fouten te maken, is de kans groot dat ze door hun perfectionisme goed presteren tijdens de studie en de carrière. Aan de andere kant kan er door depressie of andere psychische klachten/stoornissen wel meer ziekteverzuim zijn.

Hoe behandelt u neuroticisme?

Als u last hebt van neurotisch gedrag, is het belangrijk dat u daarover met uw huisarts praat. U hebt wellicht een beeld van uzelf (of van iemand anders) wat onjuist kan zijn en de daadwerkelijke mate van neuroticisme niet juist weerspiegelt.

U moet wel weten dat persoonlijkheidskenmerken niet permanent vastliggen en gedurende het leven kunnen veranderen. Er zijn veel externe factoren die bijdragen aan de mate van neurotisch gedrag. Bovendien kunt u stappen ondernemen om beter te leren omgaan met uw neuroticisme. Hier volgen er een aantal:

  • Cognitieve gedragstherapie: u leert emoties beter sturen, u vergroot uw tolerantie voor ongemak en onzekerheid en werkt aan het overwinnen van angstgevoelens.
  • Mindfulness/meditatie: u leert om minder vaak aan het verleden of de toekomst te denken. In plaats daarvan leert u meer in het moment te leven.
  • Ademhalingsoefeningen: u leert uw lichaam (en geest) te kalmeren door middel van ademhalingsoefeningen.

Copyright © 2010 - 2024 GGZ Groep, Alle rechten voorbehouden
Disclaimer - Sitemap